Τις τελευταίες εβδομάδες, ένα κύμα διαμαρτυριών αγροτών σάρωσε τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ισπανία, αφήνοντας τις κυβερνήσεις και τους πολίτες να παλεύουν με τον πολύπλοκο ιστό των ζητημάτων που τροφοδότησαν αυτή την αναταραχή. Καθώς το γεωργικό τοπίο υφίσταται σημαντικές μεταμορφώσεις, έχουν αναδυθεί παράπονα, τα οποία αντηχούν στα χωράφια και αντηχούν στα πρωτοσέλιδα των μεγαλύτερων ευρωπαϊκών εφημερίδων. Σημειώνουμε πρώτα το εύστοχο γενικό σχόλιο του διευθυντή της γάλλικης εφημερίδας Le Monde Diplomatique που αναφέρει: “Οι Ευρωπαίοι αγρότες κινούνται εδώ και πολύ καιρό σε τεντωμένο σχοινί, παλεύοντας με το χρέος, πιεζόμενοι από τους μεγάλους λιανοπωλητές και τους κολοσσούς των τροφίμων, χτυπημένοι από μια σειρά ξηρασίες και πλημμύρες, αναγκασμένοι να ανταγωνίζονται τους ξένους παραγωγούς και τις φτηνές εισαγωγές τους και εξαρτώμενοι από ένα σύστημα επιδοτήσεων που ευνοεί τους μεγάλους παίκτες. Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η κατάσταση χειροτέρεψε ακόμη περισσότερο. Με την κατάργηση των τελωνειακών δασμών και τη δημιουργία “διαδρόμων αλληλεγγύης” που καθορίστηκαν από τις Βρυξέλλες, τα αγροτικά προϊόντα της Ουκρανίας κατέκλυσαν την Ανατολική Ευρώπη, προκαλώντας μια πτώση των τιμών που επηρεάζει πλέον ολόκληρη την ήπειρο και επηρεάζει το εισόδημα των αγροτών, των οποίων οι λογαριασμοί (ενέργεια, νερό, εξοπλισμός, σπόροι) έχουν εκτοξευθεί. Μείωση του εισοδήματος, αύξηση του κόστους παραγωγής, όλα αυτά σε έναν ήδη εύθραυστο τομέα: η παραμικρή σπίθα θα μπορούσε να βάλει φωτιά σε όλο το τοπίο”.
Ας εμβαθύνουμε ωστόσο λίγο πιο αναλυτικά και ανά περίτπωση στους πολύπλευρους λόγους πίσω από τις μεγάλης κλίμακας διαμαρτυρίες των αγροτών που τράβηξαν την προσοχή της ηπείρου.
1. Πιέσεις της αγοράς
Την έκρηξη των γερμανικών κινητοποιήσεων προκάλεσε η απόφαση της Κυβέρνησης, να περικόψει τις επιδοτήσεις στο αγροτικό πετρέλαιο, προκειμένου να εξοικονομήσει χρήματα για το ταμείο της πράσινης μετάβασης, ως αποτέλεσμα του μπλοκαρίσματος από το ανώτατο δικαστήριο της χώρας να αποδεσμεύσει ποσά από το ταμείο covid για το ταμείο για την πράσινη ανάπτυξη.
Ωστόσο, τα δημοσιεύματα κορυφαίων ευρωπαϊκών εφημερίδων αναδεικνύουν τις οικονομικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι αγρότες ως πρωταρχική αιτία για τις διαμαρτυρίες. Ο Guardian, στην κάλυψη των γερμανικών διαμαρτυριών, υπογραμμίζει την οικονομική πίεση που υφίστανται οι μικρές και μεσαίες γεωργικές εκμεταλλεύσεις, η οποία επιδεινώνεται από τις πιέσεις της αγοράς και τις διακυμάνσεις των τιμών των βασικών προϊόντων.
2. Μεταρρυθμίσεις της γεωργικής πολιτικής
Η Γαλλία, που συχνά αποκαλείται “το καλάθι του ψωμιού της Ευρώπης”, έγινε μάρτυρας εκτεταμένων διαμαρτυριών κατά των μεταρρυθμίσεων της γεωργικής πολιτικής. Η εφημερίδα Le Monde αναφέρθηκε στη δυσαρέσκεια των Γάλλων αγροτών σχετικά με τις αλλαγές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι αγρότες εκφράζουν ανησυχίες για τις πιθανές περικοπές στις επιδοτήσεις και τις αλλαγές στην κατανομή των κονδυλίων, οι οποίες φοβούνται ότι θα μπορούσαν να επηρεάσουν δυσανάλογα τις μικρότερες γεωργικές εκμεταλλεύσεις.
3. Περιβαλλοντικοί κανονισμοί και εντολές βιωσιμότητας
Η Ιταλία είδε τους αγρότες να βγαίνουν στους δρόμους, με την εφημερίδα La Repubblica να ρίχνει φως στη διασταύρωση των περιβαλλοντικών κανονισμών και του γεωργικού τομέα. Τα αυστηρά μέτρα που αποσκοπούν στην προώθηση της βιωσιμότητας και τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων έχουν συναντήσει αντίσταση. Οι αγρότες υποστηρίζουν ότι, ενώ αναγνωρίζουν τη σημασία των φιλικών προς το περιβάλλον πρακτικών, το σχετικό κόστος και οι κανονιστικές επιβαρύνσεις επηρεάζουν δυσανάλογα τα μέσα διαβίωσής τους.
4. Ζητήματα της αλυσίδας εφοδιασμού και πρόσβαση στην αγορά
Σε όλες τις χώρες, οι ανησυχίες σχετικά με την πρόσβαση στην αγορά και τα ζητήματα της αλυσίδας εφοδιασμού αποτέλεσαν κοινή συνισταμένη. Η Deutsche Welle ανέφερε ότι οι Γερμανοί αγρότες εκφράζουν απογοήτευση για τη συγκέντρωση ισχύος στην αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων, με λίγους μεγάλους λιανοπωλητές να υπαγορεύουν τους όρους στους παραγωγούς. Οι αγρότες υποστηρίζουν ότι πρέπει να γίνει δικαιότερη κατανομή των κερδών και να αυξηθεί η διαφάνεια, ώστε να διασφαλιστεί μια πιο δίκαιη σχέση μεταξύ παραγωγών και διανομέων.
5. Αλληλεγγύη πέρα από τα σύνορα
Οι διαμαρτυρίες ξεπέρασαν τα εθνικά σύνορα, με αγρότες από διαφορετικές χώρες να βρίσκουν κοινό έδαφος στους αγώνες τους. Ευρωπαϊκές εφημερίδες, όπως το Der Spiegel, τονίζουν την αλληλεγγύη μεταξύ των αγροτών σε Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία. Η συλλογική δράση, που συχνά διευκολύνεται μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των κινημάτων βάσης, έδωσε στους αγρότες μια πλατφόρμα για να εκφράσουν τις κοινές ανησυχίες τους και να ενισχύσουν τα αιτήματά τους για συστημικές αλλαγές.
No farmers, no food
Καθώς ο ήλιος δύει στα χωράφια όπου τα τρακτέρ στάθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας, η επιτακτική ανάγκη για ικανοποίηση των αγροτικών αιτημάτων αντηχεί στην ευρωπαϊκή ύπαιθρο. Οι ποικίλοι παράγοντες που συνέβαλαν στις διαμαρτυρίες των αγροτών στη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ιταλία υπογραμμίζουν την ανάγκη για ολοκληρωμένες λύσεις. Οι κυβερνήσεις, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι ενδιαφερόμενοι φορείς πρέπει να συμμετάσχουν σε ουσιαστικές συζητήσεις με τους αγρότες για να αντιμετωπίσουν τα παράπονά τους, εξασφαλίζοντας ένα βιώσιμο και δίκαιο μέλλον για την ευρωπαϊκή γεωργία.
Οι διαμαρτυρίες χρησιμεύουν ως μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι η ευημερία των αγροτών είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την επισιτιστική ασφάλεια και τη σταθερότητα ολόκληρης της ηπείρου. Άλλωστε, αυτό επιβεβαιώνεται περίτρανα από τα άδεια ράφια που αντικρίζουν σε αρκετές περιπτώσεις οι καταναλωτές στο Βέλγιο, στο Λουξεμβούργο και στη Γαλλία λόγω των εκτεταμένων αγροτικών κινητοποιήσεων των τελευταίων ημερών, καθώς οι αγρότες διεκδικούν δυναμικά καλύτερες αμοιβές για τα προϊόντά τους και «θεμιτό ανταγωνισμό» απ’ τις φθηνές εισαγωγές. Έτσι αρχίζουν να καταλαβαίνουν τι σημαίνει «No farmers, no food», το σύνθημα δηλαδή των εν εξελίξει αγροτικών κινητοποιήσεων, όπως τονίζουν χρήστες του X (πρώην Twitter). Στο διαδίκτυο και στα social media κυκλοφορούν αρκετές εικόνες και βίντεο με ελλείψεις σε σούπερ μάρκετ.
Οι αποκλεισμοί κεντρικών αυτοκινητοδρόμων προκάλεσαν προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα με ελλείψεις κυρίως σε φρέσκα λαχανικά, κρέατα και γαλακτοκομικά προϊόντα. Ο εκπρόσωπος της Lidl στο Λουξεμβούργο, Julien Wathieu, είπε στο RTL ότι αντιμετώπισαν μεγάλες ελλείψεις σε φρέσκα τρόφιμα. Τα υποκαταστήματα της Lidl στο Μεγάλο Δουκάτο προμηθεύονται από τα βελγικά κέντρα διανομής της εταιρείας, με αποτέλεσμα να μείνουν άδεια ράφια τις τελευταίες ημέρες, καθώς τα φορτηγά ανεφοδιασμού δεν μπορούσαν να πραγματοποιήσουν τις παραδόσεις τους. Ένας άλλος χρήστης του X προειδοποιεί με χτεσινή του ανάρτηση λέγοντας: «Τα Lidl και Delhaize έχουν ξεμείνει από προϊόντα σε κάποιες χώρες της Ε.Ε. λόγω των αγροτικών διαδηλώσεων στη Γερμανία, στη Γαλλία και στο Βέλγιο. Αυτή η φωτογραφία τραβήχτηκε χθες και δείχνει το μέλλον μας αν δεν υποστηρίξουμε τώρα τους αγρότες».
