Στρατηγική της Ε.Ε. «Από το χωράφι στο πηρούνι»: Φιλόδοξη μεν, αμφιλεγόμενη δε

Οι κατευθύνσεις της νέας στρατηγικής
Όσον αφορά στις καλλιεργητικές μεθόδους, η στρατηγική «Από το χωράφι στο πιρούνι» προβλέπει ανάμεσα σε άλλα ότι ως το 2030 το 25% των καλλιεργούμενων εκτάσεων της Ε.Ε. θα πρέπει να έχουν μετατραπεί σε βιολογικές, η χρήση λιπασμάτων να μειωθεί κατά 20%, των φυτοπροστατευτικών προϊόντων κατά 50%, ενώ κατά 50% θα πρέπει να μειωθεί και η χρήση των αντιβιοτικών, τόσο στην κτηνοτροφία, όσο και στην ιχθυοκαλλιέργεια.
Άλλος στόχος είναι όλες οι αγροτικές περιοχές να έχουν πρόσβαση σε ευρυζωνικά δίκτυα μέχρι το 2025, για την προώθηση της ψηφιακής καινοτομίας και της ευφυούς γεωργίας/γεωργίας ακριβείας.
Επιπλέον, στο πεδίο που αφορά πιο άμεσα τον καταναλωτή και την πρόσβασή του σε υγιεινά προϊόντα βιώσιμων καλλιεργειών, η πρόταση που εξέφρασε η Κομισιόν είναι να αναγράφονται υποχρεωτικά στην μπροστινή όψη των συσκευασιών τα θρεπτικά συστατικά των τροφίμων που περιέχουν, ενώ θα δοθεί έμφαση στην ανάδειξη της προέλευσης των προϊόντων. Τέλος, η Κομισιόν θέλει να αναθεωρήσει το πρόγραμμα προώθησης αγροτικών προϊόντων, με σκοπό να βοηθήσει στην κατανάλωση πρωτεϊνών εναλλακτικής προέλευσης.

Τι υποστηρίζει η Κομισιόν
Κατά την παρουσίαση της δέσμης στρατηγικών, οι οποίες αποτελούν πτυχή του Πράσινου Συμφώνου που συνήφθη το Δεκέμβριο του 2019 για μια Οικονομία χωρίς εκπομπές CO2 μέχρι το 2.025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με επικεφαλής τον Αντιπρόεδρό της Φρανς Τίμερμανς, σημείωσε: «Η κρίση που προκάλεσε η πανδημία της covid 19 έχει αποδείξει μέχρι ποιο σημείο μας κάνει ευάλωτους η απώλεια της βιοποικιλότητας και πόσο κρίσιμο είναι για την κοινωνία μας να δουλεύει σωστά το σύστημα της αγροδιατροφικής αλυσίδας. Με τις δύο στρατηγικές δίνεται προτεραιότητα στη δέσμευση των πολιτών να αυξήσουν την προστασία του εδάφους και της θάλασσας, να αναζωογονήσουν τα υποβαθμισμένα οικοσυστήματα και να κάνουν την Ε.Ε. να ηγηθεί διεθνώς, τόσο στην προστασία της βιοποικιλότητας, όσο και στη δημιουργία μιας βιώσιμης διατροφικής αλυσίδας».
Ο Φρανς Τίμερμανς στην παρέμβασή του όρισε τις νέες στρατηγικές ως βασικές στο σχέδιο αναζωογόνησης της Ε.Ε. και κρίσιμες για την εγγύηση της κοινής υγείας, της ευμάρειας και της δημιουργίας επενδύσεων, που θα επανασταθεροποιήσουν την Οικονομία το γρηγορότερο δυνατό.
Από την πλευρά της, η Επίτροπος Υγείας και Διατροφικής Ασφάλειας, Στέλλα Κυριακίδη, δήλωσε πως για πρώτη φορά η Ε.Ε. προσεγγίζει ολιστικά την παραγωγή τροφίμων μέσα από μια στρατηγική, η οποία «θα αλλάξει τον τρόπο παραγωγής, αγοράς και κατανάλωσης, προς όφελος της υγείας των πολιτών και του περιβάλλοντος».

Οι αντιδράσεις στην Ευρώπη
Μεγάλη επιφύλαξη απέναντι στη νέα στρατηγική, έως και κατηγορηματική απόρριψή της, εκφράζονται από τις Ευρωπαϊκές Οργανώσεις του Κλάδου, καθώς και από τις Οργανώσεις των διάφορων Χωρών.
Καταρχάς, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η COPA-COGECA σημείωσε στην κριτική της πως οι στόχοι που οι Βρυξέλλες εξαγγέλλουν για τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα, δεν έχουν πίσω τους καμία μελέτη επίδρασης και διερωτήθηκε επιπλέον για τον τρόπο επίτευξης αυτών των στόχων, αν δεν υπάρχουν χρόνος και επενδύσεις.
Από την πλευρά της, η Freshfel Europe αναγνωρίζει ως αναμφισβήτητα θετικές τις γενικές στοχεύσεις και τις προθέσεις της νέας στρατηγικής, αλλά εκφράζεται με επιφυλακτικότητα ως προς την επιτακτικότητα των στόχων που θέτει, οι οποίοι δεν συνοδεύονται από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που να βοηθούν τον ευρωπαϊκό Κλάδο των φρέσκων φρούτων και λαχανικών να τους πετύχει, διατηρώντας παράλληλα την ανταγωνιστικότητά του.
Στην Ισπανία, τώρα, έντονα κριτική είναι η στάση που κρατούν και οι διάφορες Ομοσπονδίες Παραγωγών. Οι Organizaciones Agrarias y Cooperativas επισημαίνουν σε ανακοίνωσή τους πως η στρατηγική «Από το χωράφι στο πιρούνι» αυξάνει τα κόστη παραγωγής, χωρίς να προσφέρει τα απαραίτητα κίνητρα ή την κατάλληλη χρηματοοικονομική υποστήριξη. Από την πλευρά τους, οι Cooperativas-agroalimentarias σημειώνουν πως η Κομισιόν ανοίγει το ζήτημα των περιβαλλοντικών στόχων, χωρίς να λαμβάνει υπόψη της την επίδραση στην ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και ζητάνε στόχους βασισμένους σε επιστημονικά κριτήρια και όχι σε ιδεολογικά πρότυπα.

Οι ελληνικές αντιδράσεις

ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΑΚΗΣ – ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΠΡΑΞΙΑΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΗΜΑΘΙΑΣ
Με προβληματισμό υποδέχεται την ανακοίνωση της στρατηγικής ο κ. Χρήστος Γιαννακάκης, Πρόεδρος της Κοινοπραξίας Συνεταιρισμών Οργανώσεων Παραγωγών του Νομού Ημαθίας. Συγκεκριμένα, όπως σχολιάζει στα Φρουτονέα, η στρατηγική της Κομισιόν είναι γενικά σωστή και σε άλλες χώρες της Ευρώπης βρίσκεται, άλλωστε, ήδη σε εξέλιξη, ωστόσο η εφαρμογή της στην Ελλάδα προϋποθέτει μια αντίστοιχη οργανωτική υποδομή, η οποία σήμερα είναι ανύπαρκτη.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΣ – ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΣΑΣΟΕΕ
Eκ μέρους της ΣΑΣΟΕΕ, ο Πρόεδρός της, κ. Αλέξανδρος Κοντός, εκτιμά πως η στρατηγική της Κομισιόν «σε γενικές γραμμές κινείται στη σωστή κατεύθυνση, προκειμένου να έχουν όλοι οι Ευρωπαίοι ποιοτικά τρόφιμα, με επισημάνσεις που βοηθούν τους καταναλωτές να επιλέγουν υγιεινή και βιώσιμη διατροφή. Την ίδια στιγμή, επιδιώκεται η προστασία του περιβάλλοντος με τη χρήση λιγότερων φυτοφαρμάκων, η διατήρηση της βιοποικιλότητας και η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Πέραν όμως από τα προφανή οφέλη για τους καταναλωτές και το περιβάλλον, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τη στήριξη των Παραγωγών του πρωτογενούς τομέα και των μεταποιητών τροφίμων, καθώς οι αυξανόμενες κεφαλαιακές απαιτήσεις για την προσαρμογή τους στα νέα δεδομένα, ενδέχεται να συρρικνώσουν τις αποδόσεις τους σε μία δύσκολη οικονομική συγκυρία».

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΑΚΗΣ – ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΟΥ INCOFRUIT HELLAS
Από την πλευρά του Incofruit Hellas, o Ειδικός του Σύμβουλος κ. Γιώργος Πολυχρονάκης, επισημαίνει πως «όλοι στην Ε.Ε. θέλουν μια πιο βιώσιμη γεωργία – και ειδικότερα ο τομέας των οπωροκηπευτικών», όμως οι προτάσεις της Κομισιόν «επιβαρύνουν τον τομέα αντί να του δίνουν ευκαιρίες». Αυτό που θα έπρεπε να προωθηθεί είναι η «μείωση των ανταγωνιστικών μειονεκτημάτων που υπάρχουν σήμερα, σε σχέση με τις μεθόδους παραγωγής σε τρίτες χώρες χαμηλού κόστους» καθώς επίσης και «να προστατεύουν τα παγκοσμίως αναγνωρισμένα υψηλά ευρωπαϊκά πρότυπα». Ως εκ τούτου, όπως σχολιάζει ο Γ. Πολυχρονάκης, «η εφαρμογή των προτάσεων της Ε.Ε. πρέπει να γίνει σταδιακά και με την απαραίτητη χρηματοδοτική στήριξη, γιατί διαφορετικά δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό στους ευρωπαίους παραγωγούς, με άλλες χώρες που μπορούν να εξάγουν στην Ε.Ε. αγνοώντας τις αυξημένες προϋποθέσεις που έχουν οι παραγωγοί μας». Συνοψίζοντας πάνω στο θέμα της προστασίας των Ευρωπαίων Παραγωγών, ο Γ. Πολυχρονάκης υπογραμμίζει πως πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα «μία εμπορική πολιτική που θα περιλαμβάνει, αφενός, ένα καθεστώς τιμών εισόδου και με πρόσθετα περιβαλλοντικά τέλη ώστε να αποφεύγονται  καταρρεύσεις των Κοινοτικών Αγορών που προκαλούνται από υπερβολικές  εισαγωγές χωρίς έλεγχο των τιμών – και αφετέρου την αμοιβαιότητα στις εμπορικές διαπραγματεύσεις».

ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΡΑΧΩΒΙΤΗΣ – ΠΡΩΗΝ ΥΠΟΥΡΓΟΣ Α.Α.&Τ. – ΒΟΥΛΕΥΤΗΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ
Τέλος, ο πρώην Υπουργός Α.Α.&Τ. και βουλευτής Λακωνίας του ΣΥΡΙΖΑ, κ. Σταύρος Αραχωβίτης δηλώνει στα Φρουτονέα πώς ναι μεν «η νέα στρατηγική που προτείνει η Ε.Ε. είναι μια φιλόδοξη, φιλοπεριβαλλοντική πολιτική, που έχει στο επίκεντρο τον καταναλωτή και την αναβάθμιση της ποιότητας του παραγόμενου τρόφιμου στην Ευρώπη», ωστόσο «δεν ανακοινώθηκε κανένα νέο εργαλείο και χρηματοδοτικό πρόγραμμα» για ένα πρόγραμμα «που ανεβάζει τον πήχη των απαιτήσεων από τον Παραγωγό, καθιστώντας τον παράλληλα περισσότερο ευάλωτο στο “φθηνό” ανταγωνισμό». Όπως σημειώνει ο Σ. Αραχωβίτης, τα παραπάνω, σε συνδυασμό με το σενάριο μείωσης των πόρων της Κ.Α.Π. είναι δυνατό να αποδειχτούν «καταστροφικά», ειδικά αν συνυπολογίσει κανείς ότι η στρατηγική «Από το χωράφι στο πιρούνι» σχεδιάστηκε πριν την πανδημία, ενώ πλέον «τα δεδομένα που προέκυψαν και συνεχίζουν να αλλάζουν, αμφισβητούν τις παλιές βεβαιότητες». Ο Σ. Αραχωβίτης καλεί την Ε.Ε. και την ελληνική Κυβέρνηση να αναπροσαρμόσουν τη στρατηγική τους με βάση τα νέα δεδομένα, τα οποία μιλάνε για ανάγκη εξασφάλισης μιας «ελάχιστης διατροφικής ασφάλειας στις χώρες της Ε.Ε.», την ώρα που «όλοι οι μεγάλοι Διεθνείς Οργανισμοί, F.A.O., Π.Ο.Υ., Ο.Η.Ε., μιλούν για επαπειλούμενη επισιτιστική κρίση».