Σε πολλές χώρες της της Βόρειας Ευρώπης η ξηρασία έχει δημιουργήσει πολλά προβλήματα σε όλες τις καλλιέργειες και οι «πέτρες της πείνας» αποκαλύφτηκαν στα ποτάμια για να μας υπενθυμίσουν ότι έχουμε μπει σε άλλες εποχές όσον αφορά την επάρκεια στο νερό! Στη χώρα μας δεν έχουμε ακόμα έντονο πρόβλημα με το νερό, όμως αυτό δεν μας επιτρέπει να ολιγωρούμε!
Τα μεγάλα προβλήματα που απασχολούν αυτή την ώρα τον παραγωγικό τομέα είναι η ενέργεια, το εργατικό, η ακρίβεια των λιπασμάτων και η μεγάλη ύφεση που έχει παρατηρηθεί σε όλες σχεδόν τις χώρες της Ευρώπης και όχι μόνο.
Αυτά τα προβλήματα τα θίξαμε εν τάχει στο προηγούμενο τεύχος μας και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι για να λυθούν, χρειάζεται να παρθούν πολιτικές αποφάσεις σε ευρωπαϊκό αλλά και σε εθνικό επίπεδο.
Όμως στο βάθος στο ορίζοντα υπάρχει ακόμα ένα πρόβλημα στον αγροτικό τομέα, το οποίο πρέπει να κοιτάξουμε να λύσουμε τώρα, γιατί αυτό το πρόβλημα αν μεγιστοποιηθεί δεν αντιμετωπίζεται με επιδόματα.
Το πρόβλημα αυτό είναι της επάρκειας του νερού και ως περιοδικό ανοίγουμε σήμερα τον «φάκελο νερό», καθότι αυτή την ώρα δεν καιγόμαστε για μια «σταγόνα νερό», και έτσι έχουμε τον χρόνο να οργανωθούμε και να πάρουμε όλα εκείνα τα απαραίτητα μέτρα που χρειάζονται, ώστε μην αποκαλυφτούν και στην χώρα μας μια μέρα οι «πέτρες της πείνας»!
Μπορεί ο αγροτικός τομέας να απορροφά το 85% της συνολικής κατανάλωσης νερού στην χώρα μας, όμως η σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων αφορά το σύνολο της οικονομίας της χώρας μας και το νερό πρέπει να αντιμετωπιστεί ως εθνικό θέμα και, μάλιστα, με υψηλή προτεραιότητα.
Για να καταλάβουμε όμως καλύτερα σε ποιο σημείο βρίσκεται σήμερα αυτό το μεγάλο «εθνικό θέμα», το οποίο απασχολεί κυρίως τον αγροτικό τομέα, καθώς όπως είδαμε είναι ο μεγαλύτερος χρήστης νερού, ας πιάσουμε το νήμα από την αρχή και ας πάμε στην δεκαετία του ‘50, καθώς σε εκείνα τα χρόνια ξεκίνησαν όλα.
Οι υποδομές
Τις δεκαετίες του ’50 και του ‘60, και μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ‘70, δημιουργήθηκαν στην χώρα μας πάρα πολλά μεγάλα εγγειοβελτιωτικά έργα, όπως φράγματα, τεχνητές λίμνες, αρδευτικά δίκτυα υπό πίεση, αντλιοστάσια, δεξαμενές και άλλα πολλά μικρά έργα, τα οποία έδωσαν νέα πνοή στην αγροτικό τομέα και τον έβαλαν σε μια τροχιά ανάπτυξης. Μάλιστα, η διαχείριση αυτών των έργων παραχωρήθηκε από το 1958 στους ίδιους τους παραγωγούς, μέσω της ίδρυσης των ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ, οι οποία επιβλέπονταν και επικουρούνταν από το Υπουργείο Γεωργίας.
Από το 1983 και μετά, οι ΤΟΕΒ και οι ΓΟΕΒ έγινα μπαλάκι του τένις, καθώς ο έλεγχος τους μεταφέρθηκε στις Νομαρχίες, αργότερα στους Δήμους και τώρα τελευταία στην Περιφέρεια. Με αυτό το πέρα-δώθε οι δομές και τα μέσα που διέθετε το Υ.Α.Α&Τ. για να στηρίζει τους ΤΟΕΒ και ΓΟΕΒ, χάθηκαν και σιγά-σιγά οι περισσότεροι οργανισμοί έγιναν πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης και εργαλεία στα χέρια των πολιτικάντηδων.
Το σήμερα
Λόγω της κακοδιαχείρισης πολλοί ΤΟΕΒ έχουν σήμερα γονατίσει από τα πολλά χρέη με αποτέλεσμα οι υποδομές σε πολλά εγγειοβελτιωτικά έργα να μην έχουν συντηρηθεί επαρκώς και να βρίσκονται ένα βήμα πριν την κατάρρευση τους. Η εποπτεύουσα αρχή, δηλαδή η Περιφέρεια, δεν διαθέτει το κατάλληλο προσωπικό και τα μέσα για να παρέμβει ουσιαστικά, ώστε στο μέτρο του δυνατού κάποια προβλήματα και έτσι όλα βρίσκονται σε ένα τέλμα.
Όσον αφορά την περαιτέρω αξιοποίηση και διαχείριση των υδάτινων πόρων, εδώ τα πράγματα είναι τραγικά, όχι γιατί η χώρα μας δεν έχει πολύ και καλό νερό, αλλά γιατί έχει πολλούς και ανίκανους πολιτικούς. Διαβάστε την συνέχεια και θα καταλάβετε γιατί γινόμαστε τόσο επιθετικοί απέναντι στο πολιτικό προσωπικό της χώρας.
Το κουβάρι
Το 2003 που ψηφίστηκε ο Ν. 3199/2003 (ΦΕΚ, τ. A’, 280/09.12.2003) για την προστασία και διαχείριση των υδάτων (Εναρμόνιση με την Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000), δημιουργήθηκε η Εθνική Επιτροπή Υδάτων και το Εθνικό Συμβούλιο Υδάτων. Επίσης, στο Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής έχει δημιουργηθεί η Κεντρική Υπηρεσία Υδάτων και η Ειδική Γραμματεία Υδάτων στο πλαίσιο της οποίας λειτουργεί Γνωμοδοτική Επιτροπή Υδάτων.
Κοντά σε αυτό, προσθέστε ακόμα ότι οι ΤΟΕΒ και οι ΓΟΕΒ εποπτεύονται από την Περιφέρεια, ενώ στο Υ.Α.Α&Τ. λειτουργεί και η διεύθυνση εγγείων βελτιώσεων.
Δεν υπάρχει δηλαδή καμιά σύνδεση σχεδιασμού, εκτέλεσης και διαχείρισης έργων. Για ακόμα μια φορά οι πολιτικοί μας ανακάτεψαν υπηρεσίες και αρμοδιότητες, συντηρώντας με αυτό τον τρόπο το δόγμα του «ανεύθυνου-υπεύθυνου» δημοσίου υπαλλήλου.
Υπάρχει λύση
Όπως είδαμε το θέμα της σωστής διαχείρισης και αξιοποίησης των υδάτινων πόρων είναι πολιτικό θέμα και για να μη φτάσουμε να δούμε και στην χώρα μας τις «πέτρες της πείνας» πρέπει να παρθούν πολιτικές αποφάσεις.
Το Ιούνιο του 2021 η «διαΝΕΟσις» δημοσίευσε μια μελέτη των Πανεπιστημιακών καθηγητών Δέρκα, Σκούρα και Ψαλτόπουλου, με θέμα τις «αναγκαίες μεταρρυθμίσεις, του θεσμικού, οργανωτικού και λειτουργικού πλαισίου των συλλογικών δικτύων άρδευσης στην Ελλάδα». Η μελέτη δεν αναλώνεται μόνο στην περιγραφή των προβλημάτων, αλλά για τη σωστή διαχείριση των υδάτινων πόρων προτείνει «την δημιουργία ενός υποστηρικτικού και ελεγκτικού συστήματος σε τρία επίπεδα: α) φορείς που θα έχουν άμεση διαχείριση των έργων (αναμορφωμένοι ΤΟΕΒ μετά από συνένωση των υπαρχόντων ΤΟΕΒ και αναδιάρθρωσή τους), β) φορείς που θα υποστηρίζουν και θα ελέγχουν τους ΤΟΕΒ (νέοι ΓΟΕΒ αναβαθμισμένοι με νέες αρμοδιότητες, οι οποίοι θα προκύψουν από συνένωση υπαρχόντων ΓΟΕΒ σε επίπεδο μεγάλης γεωγραφικής περιοχής), γ) δημιουργία Κεντρικής Υπηρεσίας Εγγείων Βελτιώσεων (ΚΥΕΒ) σε επίπεδο ΥΠΑΑΤ ή ως ανεξάρτητος φορέας. Στην περίπτωση που υιοθετηθεί ο ανεξάρτητος φορέας οι ΓΟΕΒ θα αποτελούν παράρτημα της ΚΥΕΒ»
Η πρόταση αυτή είναι ρεαλιστική και, εάν περάσουν στην ΚΥΕΒ, όλες οι αρμοδιότητες και οι διάσπαρτες υπηρεσίες που ασχολούνται σήμερα με τα νερά στην χώρα μας, τότε θα μπορέσουμε να δημιουργήσουμε ένα εθνικό σχέδιο για την καλύτερη αξιοποίηση και διαχείριση των υδάτινων πόρων της χώρας μας.
Προτάσεις και μελέτες υπάρχουν, όπως βλέπετε, και για το νερό. Πολιτικό προσωπικό για να τις εφαρμόσει έχουμε;
takis@froutonea.gr
