Πολλές φορές στα 25 χρόνια της κυκλοφορίας μας, έχουμε καταθέσει διάφορες προτάσεις για το τι χρειάζεται να αλλάξει στον αγροτικό χώρο -και ιδιαίτερα στον κλάδο των φρέσκων φρούτων και λαχανικών-, ώστε να συνεχίσουμε ως χώρα να παράγουμε και να εξάγουμε αγροτικά προϊόντα. Μία ολοκληρωμένη πρόταση για τη «νέα αρχιτεκτονική» του αγροτικού χώρου είχαμε δημοσιεύσει στο τεύχος 253 (Φεβρουάριος 2020), με τίτλο: «Ή αλλάζουμε, ή βουλιάζουμε». Άς θυμηθούμε ποια ήταν τα κυριότερα σημεία αυτής της πρότασης και τι απ’ όλα αυτά που προτείναμε υλοποιήθηκε ή έστω έχει δρομολογηθεί για να υλοποιηθεί.
Οι δομές
Πρώτα απ’ όλα, είχαμε θίξει το θέμα της έλλειψης δομών και είχαμε προτείνει τα εξής :
- Το Υ.Α.Α.&Τ. να αναλάβει την πρωτοβουλία να δημιουργηθούν στον αγροτικό τομέα διεπαγγελματικές οργανώσεις ανά κλάδο προϊόντος, και τα συμβούλια αυτών των οργανώσεων να αποτελούν το επίσημο και θεσμοθετημένο συνομιλητή της Πολιτείας με τον αγροτικό τομέα.
Η μόνη πρωτοβουλία που ανέλαβε το Υ.Α.Α.&Τ. σε αυτά τα 4 χρόνια για τη δημιουργία δομών, ήταν επί Υπουργίας κ. Βορίδη, ο οποίος κατάλαβε ότι χρειάζονται δομές στον αγροτικό χώρο και προσπάθησε να τις δημιουργήσει, καταθέτοντας διάφορα νομοσχέδια τα οποία είναι σήμερα νόμοι του κράτους, όπως το νέο καταστατικό των συνεταιρισμών, καθώς και η δημιουργία των αγροτικών συλλόγων.
Επιστέγασμα των προσπαθειών Βορίδη είναι η δημιουργία της ΕΘΕΑΣ. Οι επόμενοι Υπουργοί μετά το Βορίδη, δηλαδή οι κ.κ. Λιβανός και Γεωργαντάς, δεν άφησαν το στίγμα τους στο αγροτικό χώρο. Επιπλέον, η έως τώρα παρουσία του κ. Αυγενάκη δεν μας προδιαθέτει ότι στη θητεία του θα γίνει κάποια ουσιαστική παρέμβαση στο θέμα των δομών της αγροτικής οικονομίας -και όχι μόνο.
Κρατάμε λοιπόν ως θετικό βήμα τη δημιουργία της ΕΘΕΑΣ και ελπίζουμε κάποτε να δημιουργηθεί και το Εθνικό Αγροτικό Συμβούλιο, το οποίο θα προκύψει από τους προέδρους των διεπαγγελματικών οργανώσεων.
Η παραγωγή
Για την αναδιοργάνωση της παραγωγής, είχαμε προτείνει τα εξής:
- Για να ασκήσει κάποιος το επάγγελμα του παραγωγού, θα πρέπει να εκπαιδευτεί πρώτα , έτσι ώστε να αποκτήσει «άδεια ασκήσεως επαγγέλματος παραγωγού αγροτικών προϊόντων».
- Να αναπτυχθούν συλλογικά σχήματα και οι παραγωγοί που διακινούν τα προϊόντα τους μέσα από αυτά, να έχουν διάφορες φορολογικές ελαφρύνσεις.
Αυτές ήταν οι προτάσεις μας για την αναβάθμιση της παραγωγής. Όπως βλέπετε, για την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος δεν έγινε τίποτα, κι έτσι όποιος θέλει μπορεί σήμερα να παράγει αγροτικά τρόφιμα χωρίς να τον ελέγχει κανένας. Με την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, ο παραγωγικός τομέας θα μπορούσε να εκσυγχρονιστεί και η πολιτεία να ασκήσει ουσιαστική αγροτική πολιτική.
Όσον αφορά τα συλλογικά σχήματα και την πρότασή μας να υπάρχει μία φορολογική ελάφρυνση σε όσους παραγωγούς διακινούν τα προϊόντα τους μέσα από συνεταιρισμούς, πράγματι εδώ πραγματοποιήθηκε έργο και πλέον ο παραγωγός που διακινεί τα προϊόντα του με αυτόν τον τρόπο, έχει 50% έκπτωση φόρου. Είναι μία καλή εξέλιξη, την οποία επικροτούμε -και μπράβο σε όσους συνέβαλαν σε αυτή!
Συσκευασία – Διακίνηση –Χονδρεμπόριο
Για το θέμα της συσκευασίας και της διακίνησης των αγροτικών προϊόντων, είχαμε προτείνει τα παρακάτω:
- Να οριστούν οι ελάχιστες προϋποθέσεις σε υλικοτεχνική υποδομή αλλά και ανθρώπινο δυναμικό που πρέπει να έχουν τα συσκευαστήρια, οι χονδρεμπορικές επιχειρήσεις και τα σημεία λιανικής πώλησης, προκειμένου να μπορούν να αποκτήσουν άδεια λειτουργίας.
- Άμεσος έλεγχος σε όλα τα συσκευαστήρια που έχουν εγγραφεί στο μητρώο συσκευαστών και εμπόρων, για να διαπιστωθεί εάν αυτά πληρούν τις προϋποθέσεις -οι οποίες πρέπει προηγουμένως να έχουν καθοριστεί.
Από αυτά δεν έγινε τίποτα, κι έτσι ο καθένας μπορεί να συσκευάσει όπου θέλει τα προϊόντα που θα αγοράσει, καθώς και να τα πουλήσει σε όποια χώρα θέλει.
Η κατάσταση όσον αφορά τη συσκευασία και διακίνηση των φρέσκων φρούτων και λαχανικών παραμένει ίδια εδώ και 25 χρόνια. Το μόνο που έχει αλλάξει σε αυτά τα χρόνια, είναι η δημιουργία του μητρώου εμπόρου και συσκευαστή, το οποίο εκφυλίστηκε κι αυτό με διάφορες υπουργικές αποφάσεις.
Λιανεμπόριο
Σε αυτήν την πρότασή μας για τη νέα αρχιτεκτονική του αγροτικού χώρου, είχαμε καταθέσει πρόταση και για το λιανεμπόριο, η οποία ήταν η εξής:
- Να καταργηθεί ο διαχωρισμός στις λαϊκές αγορές, ανάμεσα στην παραγωγική και εμπορική άδεια. Οι άδειες να ομογενοποιηθούν και να εφαρμοστεί η έννοια του «πωλητή λαϊκής αγοράς».
- Να εφαρμοστεί η άδεια ασκήσεως επαγγέλματος, πωλητού φρέσκων φρούτων και λαχανικών, και αυτή η άδεια να δίνεται εφόσον ο ενδιαφερόμενος έχει παρακολουθήσει ένα κύκλο μαθημάτων που θα έχουν να κάνουν με την ασφάλεια τροφίμων και, συντήρησης, και να μάθει τα χαρακτηριστικά των προϊόντων, κλπ.
- Η άδεια σε πλανόδιους πωλητές να δίνεται με φειδώ και με την προϋπόθεση να πωλούν προϊόντα που παράγονται στη χώρα μας -και όχι εισαγόμενα.
Στο θέμα των λαϊκών αγορών, ουσιαστικά πράγματα που θα άλλαζαν και θα εκσυγχρόνιζαν το χώρο του λιανεμπορίου, δεν έγιναν αυτά τα χρόνια. Προσπάθησε να κάνει κάτι ο Άδωνις Γεωργιάδης όταν ήταν Υπουργός Εμπορίου, όμως οι αλλαγές που έκανε δεν ήταν τολμηρές -και φυσικά απείχαν παρασάγγας από τις δικές μας προτάσεις.
Επιστήμη – ερευνητική κοινότητα – πολλαπλασιαστικό υλικό
Από τις πιο σημαντικές προτάσεις στο άρθρο που δημοσιεύσαμε το μακρινό Φεβρουάριο του 2020, ήταν αυτές που αφορούσαν το ΕΘΙΑΓΕ και το πολλαπλασιαστικό υλικό. Ας τις θυμηθούμε:
- Να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος του ΕΘΙΑΓΕ και να μετατραπούν τα σημερινά ινστιτούτα σε «Κέντρα Εφαρμοσμένης Έρευνας», με την συμμετοχή σε αυτά και ιδιωτών, τόσο σε επίπεδο διοίκησης, όσο και χρηματοδότησης.
- Να δημιουργηθούν μητρικές φυτείες στα τα νέα ινστιτούτα του ΕΘΙΑΓΕ, για όλα τα είδη της δενδροκαλλιέργειας.
- Να επιδοτηθεί η αγορά των ποικιλιών με δικαιώματα, κατόπιν προτάσεων από το ΕΘΙΑΓΕ.
Τίποτα δεν έγινε σε αυτό το πεδίο, με αποτέλεσμα το φυτικό μας κεφάλαιο να αναπτύσσεται άναρχα και να είμαστε ουραγοί στην έρευνα, ανάμεσα σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες.
Το κεφάλαιο «πολλαπλασιαστικό υλικό & έρευνα» είναι κρίσιμο, αλλά δυστυχώς βρίσκεται χαμηλά στην αγροτική ατζέντα της υπάρχουσας κυβέρνησης.
Κι άλλες προτάσεις
Από εκείνο το άρθρο μας, δεν έλειψαν οι προτάσεις για τον εκσυγχρονισμό του ΕΛΓΑ, της προβολής των αγροτικών προϊόντων, αλλά και το πώς πρέπει να αξιοποιηθούν οι πόροι που προκύπτουν από τις ποινές που επιβάλλονται σε παραβάσεις που αφορούν τον κλάδο των φρέσκων φρούτων και λαχανικών. Ας δούμε ποιες ήταν αυτές οι προτάσεις:
- Αλλαγή της δομής και λειτουργίας του ΕΛΓΑ. Προαιρετική ασφάλιση στον ΕΛΓΑ και είσοδος στην ασφάλιση της αγροτικής παραγωγής και από ιδιωτικές εταιρείες.
- Τα επιδοτούμενα προγράμματα προβολής πρέπει να υπηρετούν την ενιαία εικόνα της χώρας, όχι να εκτελούνται απλά και μόνο για να μη χαθεί ένα πρόγραμμα.
- Τα χρήματα από τις ποινές που επιβάλλονται για παραβάσεις που γίνονται στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά, να κατατίθενται σε ειδικό ταμείο, και να αποδίδονται στις διεπαγγελματικές οργανώσεις για την ανάπτυξη του κλάδου.
Ούτε σε αυτό το πεδίο έγινε κάτι. Κάποιες φωνές ακούστηκαν όλα αυτά τα χρόνια για αλλαγή του τρόπου αποζημίωσης από τον ΕΛΓΑ, αλλά το θέμα έμεινε στις συζητήσεις.
Στην αδράνεια;
Όπως είδαμε, ελάχιστα πράγματα άλλαξαν αυτά τα χρόνια σε όσα είχαμε προτείνει στο άρθρο μας το 2020. Να σημειώσουμε εδώ, ότι αυτές οι προτάσεις μας είχαν δημοσιευτεί αποσπασματικά τα προηγούμενα χρόνια: Απλά, το Φλεβάρη του 2020, τις συγκεντρώσαμε σε ένα ενιαίο κείμενο-πρόταση για την ανασυγκρότηση του αγροτικού χώρου.
Συγκεκριμένα, την πρόταση για τη μειωμένη φορολογία των παραγωγών που διακινούν τα προϊόντα τους μέσω συνεταιρισμών, την είχαμε διατυπώσει για πρώτη φορά το 2012, ενώ την πρόταση για ομογενοποίηση των αδειών λαϊκών αγορών, πριν από 20 χρόνια!!!
Οι τακτικοί συνδρομητές μας γνωρίζουν όχι μόνο όλα αυτά, αλλά και πολλά ακόμα, τα οποία σεβόμενοι το χώρο παραλείπουμε να αναφέρουμε, γιατί προέχει να μιλήσουμε για τα μελλούμενα.
Για ποια μελλούμενα όμως να μιλήσουμε, όταν η πολιτεία δεν μπορεί να εφαρμόσει απλά πράγματα που προτείνουμε εδώ και 20 χρόνια, με τα οποία συμφωνούν λίγο-πολύ όλοι: παραγωγοί, διακινητές και λιανοπωλητές. Φαίνεται ότι η πολιτική της αδράνειας έχει μπολιάσει όχι μόνο τον αγροτικό χώρο, αλλά ολόκληρη την κοινωνία -και κατά συνέπεια, όλο το πολιτικό σύστημα.
Και τώρα;
Όλοι γνωρίζουμε ότι για να παραμείνει ζωντανός ο αγροτικός τομέας και αναβαθμιστεί, πρέπει πρώτα απ’ όλα να αποκτήσει ο ίδιος ο χώρος μία ενιαία πρόταση, και το σημερινό μας άρθρο προς αυτήν την κατεύθυνση στοχεύει. Ο μόνος θεσμοθετημένος φορέας που μπορεί να ξεκινήσει το συντονισμό και να φέρει σε πέρας ένα διάλογο, ο οποίος θα καταλήξει και σε πρόταση, είναι η ΕΘΕΑΣ. Όμως, εκείνη οφείλει να καλέσει σε αυτό το τραπέζι του διαλόγου τόσο τον INCOFRUIT, όσο και τις οργανώσεις των χονδρεμπόρων και λαϊκών αγορών, όσο και τους επιστημονικούς φορείς.
Έτσι, ο αγροτικός χώρος θα μπορέσει να διαμορφώσει τη δική του πρόταση για το μέλλον του, και δεν θα περιμένει τον εκάστοτε Υπουργό για να του πει πώς θα κάνει τη δουλειά του!
Όταν το καταφέρουμε αυτό, τότε πράγματι θα έρθουν καλύτερες μέρες και για εμάς!
Ας το προσπαθήσουμε… αξίζει!
Τάκης Ορφανός,
Εκδότης Περιοδικού Φρουτονέα
takis@froutonea.gr
